DvhN en LC Academie: De Russisch-Oekraïense Oorlog: onbelichte aspecten van een conflict

Oorlogsschade in Oekraïne

 

De Russisch-Oekraïense Oorlog heeft een enorme mondiale impact. Het gaat daarbij in de media niet alleen over militaire of economische aspecten, maar ook over veranderende internationale machtsverhoudingen. Vaak wordt in de media een tamelijk gefragmenteerd beeld gepresenteerd waarbij veel onbesproken blijft. Deze cursus wil diepgaand aandacht besteden aan juist deze aspecten.

In februari 2022 viel Rusland Oekraïne aan. In tegenstelling tot wat het Kremlin verwachtte, bleek het Oekraïense leger een veel geduchter tegenstander dan gedacht. Uit een regionaal ontstond een mondiaal conflict. Vanzelfsprekend is deze oorlog één van de dominante thema’s in de media. Dit beeld is echter gefragmenteerd en dus onvolledig. Om een beter begrip van deze veel omvattende oorlog te krijgen, zijn diepgaander analyses nodig. Dat is nu precies wat deze cursus wil bieden. Het gaat hierbij begrijpelijkerwijs niet om de waan van de dag, maar om minder belichte aspecten die desalniettemin van grote invloed zijn.

De Krim. De omstreden geschiedenis van een strategisch schiereiland

Ruslands oorlog tegen Oekraïne begon met de annexatie van de Krim in 2014. Dit schiereiland is sinds de 18e eeuw de thuishaven van de Russische (en Sovjet) Zwartezeevloot. De huidige oorlog is dan ook niet de eerste. Toch geniet de geschiedenis van de Krim te weinig bekendheid, maar deze is onontbeerlijk voor een beter begrip van de huidige situatie en oplossingen voor de toekomst.

Door zijn strategische ligging vormt de Krim een een ontmoetingszone tussen de steppen van het Euraziatisch laagland en die van de Zwarte en Middellandse zeeën. Bovendien vormde het eeuwenlang een punt op de zijderoutes. Reeds in de oudheid leidde dit tot contacten tussen de Griekse/Romeinse wereld en de Scytische en Taurische steppenvolkeren. In de Middeleeuwen werd het schiereiland bevochten door Byzantium en het Slavische Roes, een voorganger van het huidige Rusland en Oekraïne. Bovendien waren er Venetiaanse en Genuese handelsposten.

Amerikaans-Russische relaties door de eeuwen heen

De Verenigde Staten en Rusland hebben een lange historie. Vandaag de dag zijn de relaties koeler dan koel. Dat is niet altijd zo geweest. Gedurende de 18de en ook 19de eeuw waren de betrekkingen soms zelfs hartelijke te noemen. Deze cursus wil inzicht geven in de ontwikkeling van de relaties sinds het ontstaan van de Verenigde Staten tot heden. Uiteraard zal daarbij veel aandacht zijn voor de ontwikkelingen in de laatste 30 jaar waarbij met name de verhouding tussen Vladimir Poetin en de verschillende Amerikaanse presidenten voorwerp van reflectie zal zijn.

De Verenigde Staten en Rusland hebben alle twee een totaal verschillende historische ontwikkeling gekend. De ene staat heeft van het begin een democratisch karakter gekend, terwijl de andere gekenmerkt wordt door autocratie en staatscontrole. Toen beide landen mondiaal machtiger werden kon interactie niet uitblijven. Soms was deze interactie vriendschappelijk, soms ronduit vijandig. In deze cursus zullen de wortels van het huidige conflict worden geanalyseerd.

De vergeten "Koreaoorlog"

De Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-Un dreigt regelmatig met wapengekletter, raketten en kernwapens. Ook levert hij wapens aan Rusland voor de oorlog in Oekraïne. Linksom of rechtsom: een nieuwe oorlog op het Koreaanse schiereiland is niet onmogelijk. De Korea-oorlog (1950-1953) eindigde formeel nooit. Ondanks dit alles is hij in Nederland onderbelicht. Raar, zeker als je bedenkt dat Nederland destijds meevocht.

Het Koreaanse schiereiland kent een ingewikkelde geschiedenis: Lange tijd was het op los-vaste wijze verbonden aan China. Vanaf 1895 kwam het in de greep van een nieuwe regionale grootmacht: Japan. Na de Tweede Wereldoorlog werd het schiereiland verdeeld: De Sovjet-Unie kreeg het bestuur over het Noorden, de Verenigde Staten over het Zuiden. Dit was bedoeld als tijdelijke maatregel, maar door de oplopende spanningen in de Koude Oorlog slaagden de beide grootmachten er niet in, één bestuur te vormen. Er kwam een communistisch Noorden en een “Kapitalistisch” Zuiden. In 1950 viel Noord-Korea met een overmacht Zuid-Korea binnen. Een grotendeels Amerikaanse troepenmacht van de Verenigde Naties schoot het zuiden te hulp. 

Holland in de grootste benauwenis: De oorlog van 1672

De tachtigjarige jarige oorlog tegen Spanje zette de Nederlandse Republiek internationaal op de kaart. Een Rebellenstaat had de onafhankelijkheid verworven van één van de sterkste Europese mogendheden. Nauwelijks twintig jaar ná de glorieuze Vrede van Münster moest het Nederlandse gemenebest echter al weer om het bestaan vechten. Verschillende malen dreigde de Republiek ten onder te gaan.